【技藝101】做。燈籠



編輯 / 李江却台語文教基金會 陳豐惠 劉承賢、余榮宗、黃能揚


「喪喜事攏有用著,抑是地方廟的欲做大醮,彼攏有用鼓仔燈。」
「Song-hí-sū lóng-ú īng--tio̍h,,iah-sī tē-hng biō--ê beh tsò tuā tsiò, he lóng-ú īng kóo-á-ting.」

「阮做這種的物件,神明欲用的,最主要是愛對神明有交代。」
「Gún tsò tsit tsióng ê mi̍h-kiānn, sîn-bîng beh iōng--ê,tsuè tsú-iàu sī ài tuì sîn-bîng ū kau-tài.」

註:

阮:我、我們,Gún,代名詞

北港朝天宮頭前的廟(店),
Pak-káng Tiâu-thian-kiong thâu-tsîng ê biō(tiàm),

林聰賢翁仔某當咧無閒趕做鼓仔燈,
Lîm Tshong-hiân ang-á-bóo tng-leh bô-îng kuánn tsuè kóo-á-ting,

現此時雲林做鼓仔燈的師傳干焦in猶用手工佇咧做。
hiān-tshú-sî Hûn-lîm tsuè kóo-á-ting ê sai-hū kan-ta in iáu īng tshiú-kang tī-leh tsuè.

註:
翁仔某:夫妻倆,ang-á-bóo,名詞
當咧:正在,tng-leh,副詞
現此時:現在,hiān-tshú-sî,副詞
干焦:只有,kan-ta,副詞
in:他們,羅馬拼音,代名詞
佇咧:在,tī-leh,副詞

「鼓仔燈佇我的祖先到我,我是第五代。」
「Kóo-á-ting tī guá ê tsóo-sian kàu guá, guá sī tē-gōo tāi.」

「媽祖廟是世界有名的,啊從細漢就是按呢拜嘛,所以講對一寡宗教祭典,阮有比較較投入。」
Má-tsóo-biō sī sè-kài ū-miâ--ê,ah tsîng sè-hàn tō-sī án-ne pài--mah,sóo-í kóng tuì tsi̍t-kuá tsong-kàu tsè-tián, gún ū pí-kàu khah tâu-ji̍p..」

註:一寡,一些,tsi̍t-kuá,副詞

照傳說從東漢的張天師創立道教了後,
Tsiàu thuân-suat tsîng Tang-hàn ê Tiunn thian-su tshòng-li̍p Tō-kàu liáu-āu,

鼓仔燈就綴咧出現矣,而且款式真濟,
kóo-á-ting tō tuè leh tshut-hiān--ah, jî-tshiánn khuán-sit tsin tsē,

有宮燈,竹篾仔燈,傘燈,
ū kiong-ting, tik-bi̍h-á-ting, suànn-ting,

好歹代誌攏著愛用著。
hó-pháinn tāi-tsì lóng tio̍h-ài īng--tio̍h.

猶閣有迎神明鬧熱的時陣,
Iáu-koh ū ngiâ sîn-bîng lāu-jia̍t ê sî-tsūn,

陣頭頭前兩葩大葩的鼓仔燈,
tīn-thâu thâu-tsîng nn̄g pha tuā-pha ê kóo-á-ting,

彼是為著欲共神明炤路。
he sī uī-tio̍h beh kā sîn-bîng tshiō-lōo

註:
綴咧,跟著,tuè leh,動詞
真濟,真多,tsin tsē,形容詞
欲共,要給,beh kā,動詞
炤路,照路,tshiō-lōo,動詞
製燈步驟現場:1打底、2編織、3收尾、4上紙、5彩繪、6上字、7上桐油



複雜的程序,逐步攏袂當凊彩,
Ho̍k-tsa̍p ê thîng-su, ta̍k pōo lóng bē-tàng tshìn-tshái,

綴翁婿破竹仔,做竹篾30冬的牽手丁秋香嘛講,
Tuè ang-sài phuà tik-á, tsuè tik-bi̍h sann-tsa̍p tang ê khan-tshiú Ting Tshiu-hiong mā kóng,

這項工課有影是真艱苦做(艱計;艱計=華語『辛苦』)。
tsit hāng khang-khuè ū-iánn sī tsin kan-khóo tsuè(kan-kè).

註:
袂當,不能, bē-tàng,副詞
凊彩,隨便, tshìn-tshái,形容詞

「一工落來毋知割幾遍,毋知,因為你頭仔袂曉破的時陣honnh,你一落去有當時仔一下就按手落去矣。這軟略度一定愛拄仔好,拆落honnh這紙貼落才會平。」

「Tsi̍t kang lo̍h--lâi m̄-tsai kuah kuí piàn, m̄-tsai,in-uī lí thâu--á bē-hiáu phuà ê sî-tsūn honnh,lí tsi̍t lo̍h--khì ū-tang-sî-á tsi̍t-ē tō àn tshiú lo̍h--khì-ah.Tse nńg-lio̍h-tōo it-tīng ài tú-á-hó, thiah--lo̍h honnh tse tsuá tah--lo̍h tsiah ē pênn.」

註:拄仔好,剛剛好,tú-á-hó,副詞

老店欲生存,一般攏會考慮愛綴會著時代,
Lāu-tiàm beh sing-tsûn, it-puann lóng ē khó-lū ài tuè-ē-tio̍h sî-tāi,

毋過雖然有人捌倩林聰賢做流行的鼓仔燈,
m̄-koh sui-jiân ū-lâng bat tshiànn Lîm Tshong-hiân tsuè liû-hîng ê kóo-á-ting,

伊煞無愛接這款生理。
i suah bô-ài tsiap tsit khuán sing-lí.

註:
捌,曾經,bat,副詞
煞,卻,suah,副詞
生理,生意,sing-lí,名詞

「叫我做較花血,就是欲和人無仝啊,通常彼我攏推掉啦。無想欲做,袂接啦。個人的觀念就是講宗教就是傳統。」
「Kiò guá tsò khah hue-hiat, tō-sī beh hām lâng bô-kâng--ā,thong-siông he guá lóng the-tiāu--la.Bô siūnn-beh tsò, bē tsiap--la.Kò-jîn ê kuan-liām tō-sī kóng tsong-kàu tō-sī thuân-thóng.」

這款的堅持敢有才調閣繼續延續落去?
Tsit khuán ê kian-tshî kám-ū tsâi-tiāu koh kè-siok iân-sio̍k--lo̍h-khì?

後一代敢願意接手?
Āu tsi̍t tāi kám guān-ì tsiap-tshiú?

註:

花血,花俏、浮華,hue-hiat,形容詞
有才調,有能力,ū tsâi-tiāu,副詞

「我嘛是希望有人會當來接,啊都沓沓和in溝通看覓咧。我嘛無希望這个物件到我遮自按呢就斷去,因為這種物件是一間無做就減一間。」
「Guá mā-sī hi-bāng ū lâng ē-tàng lâi tsiap.Ah to ta̍uh-ta̍uh hām in koo-thong khuànn-māi--leh.Guá mā bô hi-bāng tsit-ê mi̍h-kiānn kàu guá tsia tsū án-ne tō tn̄g--khì.In-uī tsit tsióng mi̍h-kiānn sī tsi̍t king bô tsò tō kiám tsi̍t king.」

註:
會當,能夠,ē-tàng ,副詞
沓沓,逐漸、屢屢、慢慢地,ta̍uh-ta̍uh,副詞
遮,這裡, tsia,名詞

恬靜的下晡時仔,老師傅佮素常時仝款,
Tiām-tsīng ê e-poo sî-á, lāu sai-hū kap sòo-siông-sî kâng-khuán,

咧做鼓仔燈,毋是為著欲趁錢,
leh tsuè kóo-á-ting, m̄-sī uī-tio̍h beh thàn-tsînn,

是干焦希望講這鼓仔燈會當繼續閣吊懸懸。
sī kan-ta hi-bāng kóng tse kóo-á-ting ē-tàng kè-sio̍k koh tiàu kuân-kuân.
註:

素常,平常、平素,sòo-siông,名詞
仝款,一樣、同樣,kâng-khuán,形容詞
趁錢,賺錢,thàn-tsînn,動詞
干焦,只有,kan-ta,副詞
吊懸懸,吊高高,tiàu kuân-kuân,動詞+副詞

留言