台語編輯 / 李江却台語文教基金會
標題:金山料理好食 廟口鴨肉出名
Kim-san liāu-lí hó-tsia̍h, biō-kháu ah-bah tshut-miâ
標題:欣賞兩百冬古厝 探訪北海岸專家
Him-sióng nn̄g-pah tang kóo-tshù, thàm-hóng pak hái-huānn tsuan-ka
標題:兩百年古厝 見證金包里開拓史
Nn̄g-pah nî kóo-tshù, kiàn-tsìng Kim-pau-lí khai-thok sú
諺語:食肉食三層,看戲看亂彈。
Tsia̍h bah tsia̍h sam-tsàn, khuànn hì khuànn lān-thân.
三層是指「三層肉」,也就是華語的『五花肉』,食肉著愛食袂傷肥嘛袂傷韌的「三層」上好食,意思是內行的氣口,知影「三層」是食肉上讚的選擇;若內行人欲看戲,前輩留予咱的智慧就是:看戲著愛看鬧熱豐沛的「亂彈」戲(北管)。金山毋是kan-ta鴨肉niâ,猶有文化資產的古厝通(thang)欣賞,閣有有使命感的文人做文史傳承工作,內行的後擺去金山,毋通(m̄-thang)鴨肉食了就走喔,會記得去古厝遐lau-lau看看咧。注意:「亂彈」的發音毋是「luān-tuânn」,是一般罕得講的音「lān-thân」。
金山老街廟口的遊客來來去去
Kim-san lāu-ke biō-kháu ê iû-kheh lâi-lâi-khì-khì
頭家剁鴨肉的菜刀
thâu-ke tok ah-bah ê tshài-to
一刻攏無躊躇抑停–過
tsi̍t-khik lóng bô tiû-tû iah thîng–kuè
這就是你我印象中
tse tsiū-sī lí guá ìn-siōng tiong
上蓋熟似的金山
siōng-kài si̍k-sāi ê Kim-san
無毋著
bô-m̄-tio̍h
鴨肉擔已經變成金山的美食地標
ah-bah tànn í-king piàn-sîng Kim-san ê bí-si̍t tē-piau
毋過你敢知影
m̄-koh lí kám tsai-iánn
金山三百外年
Kim-san sann-pah guā nî
開發歷史的文化地標佇佗位
khai-huat li̍k-sú ê bûn-huà tē-piau tī tó-uī
芑豐居古厝起佇清朝嘉慶十五年
Khí-hong-ki kóo-tshù khí tī Tshing-tiâu Ka-khìng tsa̍p-gōo nî
李家當時佇金包里 基隆
Lí–ka tong-sî tī Kim-pau-lí Ke-lâng
三貂 石碇是第一好額人
Sam-tiau Tsio̍h-tiànn sī tē-it hó-gia̍h-lâng
李家囝孫分別考著文武秀才了後
Lí–ka kiánn-sun hun-piat khó-tio̍h bûn-bú siù-tsâi liáu-āu
富貴雙全的芑豐居
hù-kuì siang tsuân ê Khí-hong-ki
嘛有起燕尾的厝瓦
mā ū khí iàn-bué ê tshù-hiā
雙魚搶珠的雕飾
siang hî tshiúnn tsu ê tiau-sik
明白顯示主人有權 有錢 有地位
bîng-pi̍k hián-sī tsú-lâng ū kuân, ū tsînn, ū tē-uī
*李鴻謀 北海岸文史專家
這芑豐居
Tse hong-ki
伊的由來就是講
i ê iû-lâi tsiū-sī kóng
芑是代表五穀雜糧的意思
“khí” sī tāi-piáu ngóo-kok tsa̍p-niû ê ì-sù
豐是代表豐收 豐富的意思
“hong” sī tāi-piáu hong-siu,hong-hù ê ì-sù
保存完整的古厝建築主體
pó-tsûn uân-tsíng ê kóo-tshù kiàn-tiok tsú-thé
是一進濟護龍的三合院建築
sī tsi̍t tsìn tsē hōo-lîng ê sann-ha̍p-īnn kiàn-tiok
對厝前的半月水池到厝後的果子園
tuì tshù-tsîng ê puànn-gue̍h tsuí-tî kàu tshù-āu ê kué-tsí hn̂g
整個風水間格攏無被破壞
tsíng-kô hong-suí king-keh lóng bô pī phò-huāi
真難得
tsin lân-tit
八十歲的老嬸婆
Peh-tsa̍p huè ê lāu tsím-pô
目前猶原堅持蹛佇古厝生活
bo̍k-tsîng iû-guân kian-tshî tuà tī kóo-tshù senn-ua̍h
伊所講的好風水參五落護龍
i sóo kóng ê hó hong-suí tsham gōo lo̍h hōo-lîng
佇日本時代捌受著土匪的干擾
tī Ji̍t-pún sî-tāi bat siū-tio̍h thóo-huí ê kan-jiáu
起大厝雖然會當致蔭囝孫
khí tuā-tshù sui-jiân ē-tàng tì-ìm kiánn-sun
但是起落難免
tān-sī khí-lo̍h lân-bián
*李鴻謀 北海岸文史專家
這就是銃空啦
Tse tsiū-sī tshìng-khang–lah
較早為著欲防止土匪的時
khah-tsá uī-tio̍h beh hông-tsí thóo-huí ê sî
所以有這个銃空的設置
sóo-í ū tsit-ê tshìng-khang ê siat-tì
無愛風神 真本份的李鴻謀老師
Bô-ài hong-sîn, tsin pún-hūn ê Lí Hông-bôo lāu-su
因為知影「樹大苛風」
in-uī tsai-iánn tshiū tuā kho hong
予人怨妒的家訓
hōo lâng uàn-tòo ê ka-hùn
家財萬貫不如行善積德
ka-tsâi bān-kuàn put-jû hîng-siān tsik-tik
伊全心來投入鄉土文史工作
i tsuân-sim lâi tâu-ji̍p hiong-thóo bûn-sú kang-tsok
嘛佇當地學校教一寡囡仔
mā tī tong-tē ha̍k-hāu kà tsi̍t-kuá gín-á
傳承在地鄉土的文化
thuân-sîng tsāi-tē hiong-thóo ê bûn-huà
李老師創作的台語詩集
Lí lāu-su tshòng-tsok ê Tâi-gí si-tsi̍p
共金山所有的人文地景
kā Kim-san sóo-ū ê jîn-bûn tē-kíng
包括古厝芑豐居
pau-kuat kóo-tshù Khí-hong-ki
用台語詩歌編寫來傳承教唱
īng Tâi-gí si-kua pian-siá lâi thuân-sîng kà tshiùnn
伊的目標欲予囡仔
i ê bo̍k-phiau beh hōo gín-á
體會著身為金山人的驕傲
thé-huē tio̍h sin-uî Kim-san-lâng ê kiau-ngōo
*楊涵茵校長 金山三和國小
有一寡文史工作者
Ū tsi̍t-kuá bûn-sú kang-tsok-tsiá
猶閣阮台語的老師
iáu-koh guán Tâi-gí ê lāu-su
攏是在地的耆老
lóng-sī tsāi-tē ê kî-ló
對地方的彼款熱心 熱情
tuì tē-hng ê hit-khuán jia̍t-sim jia̍t-tsîng
攏影響著阮的囡仔
lóng íng-hióng tio̍h guán ê gín-á
*郭慶霖 金山文史工作者
其實這嘛是一種傳承啦
Kî-si̍t tse mā-sī tsi̍t-tsióng thuân-sîng–lah
咱早期像阮囡仔的時陣
lán tsá-kî tshiūnn guán gín-á ê sî-tsūn
佇咧大樹跤 佇咧廟–裡
tī-leh tuā-tshiū kha, tī-leh biō–nih
嘛是聽老輩咧講一寡過去
mā-sī thiann lāu-puè leh kóng tsi̍t-kuá kuè-khì
可比講魚路古道按怎
khó-pí kóng hî-lōo kóo-tō án-tsuánn
以早魚路擔魚仔按怎走私
í-tsá hî-lōo tann hî-á án-tsuánn tsáu-su
對一座兩百年的古厝芑豐居出發
Tuì tsi̍t-tsō nn̄g-pah nî ê kóo-tshù Khí-hong-ki tshut-huat
故鄉的歷史文化會當保存
kòo-hiong ê li̍k-sú bûn-huà ē-tàng pó-tsûn
對繁華的都市轉來故鄉
tuì huân-huâ ê too-tshī tńg-lâi kòo-hiong
踏佇自細漢到大漢的土地
ta̍h tī tsū sè-hàn kàu tuā-hàn ê thóo-tē
看著古厝的燕尾厝瓦
khuànn-tio̍h kóo-tshù ê iàn-bué tshù-hiā
聽著老師講著金山老街
thiann-tio̍h lāu-su kóng-tio̍h Kim-san lāu-ke
開漳聖王廟的故事
khai Tsiong sìng-ông-biō ê kòo-sū
腦海中想著好吃的鴨肉
náu-hái tiong siūnn-tio̍h hó-tsia̍h ê ah-bah
佇囡仔純真的笑容聲當中
tī gín-á sûn-tsin ê tshiò-iông tong-tiong
咱知影
lán tsai-iánn
這就是鄉土文化
tse tsiū-sī hiong-thóo bûn-huà
一代閣一代傳承的開始
tsi̍t-tāi koh tsi̍t-tāi thuân-sîng ê khai-sí
留言
張貼留言