【技藝101】剪黏

剪黏/陳三火/台南市麻豆區

編輯 / 余榮宗、黃能揚、李江却台語文教基金會 陳豐惠 劉承賢

咱命中當時仔有欲參剪黏食這途飯ê款。寒佇厝頂啦honnh，熱佇厝頂啦honnh。
Lán miā-tiong tang-sî-á ū beh tsham tsián-liâm tsia̍h tsit-tôo pn̄g ê khuán.
Kuânn tī tshù-tíng lah honnh, jua̍h tī tshù-tíng lah honnh.

剪 黏

攏愛peh啦，空氣較好啦，恁一寡空氣攏hōo我先欶去呢
Lóng ài peh lah, khong-khì khah hó lah, lín tsi̍t-kuá khong-khì lóng hōo guá sing suh- -khì neh.

頭殼頂戴一粒日頭赤焱焱，剪黏師傅陳三火當咧kā廟寺裝修，17歲就綴阿兄學剪黏，百外間宮廟行透透，學習ê鹹酸苦汫，這馬想起來，顛倒對阿兄教hiah嚴感覺誠感心。
Thâu-khak-tíng tì tsi̍t lia̍p ji̍t-thâu tshiah-iānn-iānn, tsián-liâm sai-hū Tân Sam-hué tng teh kā biō-sī tsng-siu, tsa̍p-tshit huè tō tuè a-hiann o̍h tsián-liâm, pah-guā king kiong-biō kiânn-thàu-thàu, ha̍k-si̍p ê kiâm-sng khóo-tsiánn, tsit-má siūnn- -khí-lâi, tian-tò tuì a-hiann kà hiah giâm kám-kak tsiânn kám-sim.

仝款一項物件，咱就做比彼个師細較好矣honnh，伊嘛是欲愛罵咱，在彼个時陣ê心態是感覺足㤉潲ê喔，但是這陣真感激
Kāng-khuán tsi̍t hāng mi̍h-kiānn, lán tō tsò pí hit-ê sai-sè khah hó–ah honnh, i mā sī beh ài mā- -lán, tsāi hit-ê sî-tsūn ê sim-thài sī kám-kak tsiok gê-siâu-ê-ooh, tān-sī tsit-tsūn tsin kam-kik.

「剪黏」嘛號做「剪花」，明朝ê時就有ah，是結合搦塗，剪裁，用鑲- -ê、用入- -ê等等技法ê工藝，佇廟寺ê中脊，厝蓋、照壁做裝thānn，是藝術成就誠懸ê傳統產業，毋過因為時代變遷，要求速度，這馬大部份攏工場咧生產
“Tsián-liâm” mā hō-tsò “tsián-hue”, Bîng-tiâu ê sî tō ū- -ah, sī kiat-ha̍p tshio̍k-thôo, tsián-tshâi, īng siunn- -ê, īng ji̍p- -ê tíng-tíng ki-huat ê kang-gē, tī biō-sī ê tiong-tsit, tshù-kuà, tsiò-piah tsò tsng-thānn, sī gē-su̍t sîng-tsiū tsiânn kuân ê thuân-thóng sán-gia̍p, m̄-koh in-uī sî-tāi piàn-tshian, iau-kiû sok-tōo, tsit-má tuā-pōo-hūn lóng kang-tiûnn teh sing-sán.

這一間廟較濟錢嘛是這身尪仔，啊較少錢嘛是這身尪仔，致使一寡剪黏技術honnh tsua̋nn強欲失傳去啊啦
Tsit tsi̍t king biō khah tsē tsînn mā sī tsit sian ang-á, ah khah tsió tsînn mā sī tsit sian ang-á, tì-sú tsi̍t-kuá tsián-liâm ki-su̍t honnh tsua̋nn kiōng-beh sit-thuân- -khì-ah-lah.

ns敲破

傳統技藝落坐，hōo火師思考，應該kā歷史留一寡紀錄，拄好有一擺機會，利用廟裡擲㧒捔ê花矸，做出伊第一个創作「達摩」，伊ê創作之路對按呢開始。
Thuân-thóng gi-gē lo̍h-tshē, hōo Hué-sai su-khó, ing-kai kā li̍k-sú lâu tsi̍t-kuá kì-lio̍k, tú-hó ū tsi̍t-pái ki-huē, lī-iōng biō- -lí tàn-hiat-ka̍k ê hue-kan, tsò tshut i tē-it-ê tsòng-tsok “Ta̍t-môo”, i ê tshòng-tsok tsi lōo tuì án-ne khai-sí.

步驟：粗坯、剪黏、修整

你若無彼个使命啊嘛無興趣啦honnh，是會艱苦，啥物物件攏以隨緣ê心態落去kā創作，莫刁工去kā強求
Lí nā bô hit-ê sú-bīng ah mā bô hìng-tshù lah- -honnh, sī ē kan-khóo, siánn-mih mi̍h-kiānn lóng í suî-iân ê sim-thài lo̍h-khì kā tshòng-tsok, mài tiau-kang khì kā kiông-kiû.

隨緣ê態度，堅定ê信念，加上伊獨創ê「自然摔破走揣元件」ê技法，徹底利用回收ê素材，作品對傳統平面轉變做閣較有靈性，有質感ê立體剪黏，啊毋過咧轉型ê過程，嘛是會拄著阻礙。
Suî-iân ê thāi-tōo, kian-tīng ê sìn-liām, ka-siōng i to̍k-tshòng ê “tsū-jiân siak-phuà tsáu-tshuē guân-kiānn” ê ki-huat, thiat-té lī-iōng huê-siu ê sòo-tsâi, tsok-phín mā tuì thuân-thóng pênn-bīn tsuán-piàn tsò koh-khah ū lîng-sìng, ū tsit-kám ê li̍p-thé tsián-liâm, ah m̄-koh teh tsuán-hîng ê kuè-tîng, mā sī ē tú-tio̍h tsóo-gāi.

啊這个花矸欲擲㧒捔ê，火師你kā做寶咧抾，我講第一點糞埽變黃金，今仔日欲擲㧒捔ê物件就是糞埽，我有法度將這个糞埽kā變黃金倒轉來，做一件誠媠ê藝術品
Ah tsit-ê hue-kan beh tàn-hiat-ka̍k- -ê, Hué-sai lí kā tsò pó teh khioh, guá kóng tē-it tiám pùn-sò piàn n̂g-kim, kin-á-ji̍t beh tàn-hiat-ka̍k ê mi̍h-kiānn tō sī pùn-sò, guá ū huat-tōo tsiong tsit-ê pùn-sò kā piàn n̂g-kim tò-tńg- -lâi, tsò tsi̍t kiānn tsiânn suí ê gē-su̍t-phín.

以早是為著顧腹肚，滿足廟方ê要求，剪黏藝術ê媠沓沓仔流去，這馬ê火師，kā傳承當做是使命，歹去ê閣hōo活過來，為老工藝揣著新ê性命。
Í-tsá sī uī-tio̍h kòo pak-tóo, buán-tsok biō-hong ê iau-kiû, tsián-liâm gē-su̍t ê suí ta̍uh-ta̍uh-á lâu- -khì, tsit-má ê Hué-sai, kā thuân-sîng tòng-tsò sī sú-bīng, pháinn- -khì-ê koh hōo ua̍h- -kuè-lâi, uī lāu-kang-gē tshuē-tio̍h sin ê sìnn-miā.

記者 余榮宗 台南報導
Kì-tsiá Î Îng-tsong Tâi-lâm pò-tō.

※ 本單元是公共電視及李江却台語文教基金會合製。歡迎 link 做非營利教學使用。

※ 看過去的單元

資料來源：PNN公視新聞議題中心