【技藝101】編。藺草

編輯 / 余榮宗、黃能揚、李江却台語文教基金會 陳豐惠 劉承賢


苑裡是「無重生查埔，重生查某」

Uán-lí sī “bô tiōng senn tsa-poo, tiōng senn tsa-bóo”.

像阮的年歲，就是做無聊的啊，

Tshiūnn guán ê nî-huè, tō-sī tsò bô-liâu- -ê-ā,

無.這馬趁甲這，毋成錢啦。

bô, tsit-má thàn kah tse, m̄-tsiânn tsînn- -la.



苑裡，草蓆的故鄉，

Uán-lí, tsháu-tshio̍h ê kòo-hiong,

也是正三角藺草的主要產地。

iā-sī tsiànn “sann-kak līn-tsháu” ê tsú-iàu sán-tē.

這種三角藺草因為焦鬆袂溼又閣涼，

Tsit tsióng “sann-kak līn-tsháu” in-uī ta-sang bē sip iū-koh liâng,

做- -出-來的草蓆佮草帽仔攏誠受歡迎。

tsò- -tshut-lâi ê tsháu-tshio̍h kap tsháu-bō-á lóng tsiânn siū huan-gîng.

對日本時代到1950年代，

Tuì Ji̍t-pún sî-tāi kàu it-kiú-ngóo-khòng nî-tāi,

是台灣的特產，外銷的第三名，

sī Tâi-uân ê ti̍k-sán, guā-siau ê tē-sann miâ,

彼當時苑裡人差不多攏靠編蓆咧生活。

hit-tong-sî Uán-lí lâng tsha-put-to lóng khò pinn-tshio̍h leh sing-ua̍h.



阮的媽媽honnh攏愛做，我八歲就愛做

Guán ê ma-ma honnh lóng ài tsò, guá pueh-huè tō ài tsò.

一个媽媽愛予囡仔讀冊嘛是靠這，嘛是靠這生活

Tsi̍t-ê ma-ma ài hōo gín-á tha̍k-tsheh mā-sī khò tse, mā-sī khò tse sing-ua̍h.



苑裡的查某聘金上貴，

Uán-lí ê tsa-bóo phìng-kim siōng kuì,

因為伊有一把手藝，

in-uī i ū tsi̍t-pé tshiú-gē,

伊聽好佇厝裡煮飯洗衫以外

i thìng-hó tī tshù- -nih tsú-pn̄g sé-sann í-guā

猶閣聽好用這手工藝來趁錢

iáu-koh thìng-hó īng tse tshiú-kang-gē lâi thàn-tsînn.


編草蓆足了工，

Pinn tsháu-tshio̍h tsiok liáu-kang,

指頭仔嘛定定著傷破皮，

tsíng-thâu-á mā tiānn-tiānn tio̍h-siong phuà-phuê,

為著欲好看頭閣愛揀花、燻硫磺，

uī-tio̍h beh hó-khuànn-thâu koh ài kíng-hue, hun liû-hông,

現此時閣轉型做合現代使用的產品，

hiān-tshú-sî koh tsuán-hîng tsò ha̍h hiān-tāi sú-iōng ê sán-phín

啊毋過愛按怎做才會媠閣好用，

ah m̄-koh ài án-tsuánn tsò tsiah ē suí koh hó-iōng,

這就需要老師傅的經驗囉。

tse tō su-iàu lāu sai-hū ê king-giām- -lòo.

作品(音樂)

閣較厲害的手藝嘛拚袂過機械化的生產，

Koh-khah lī-hāi ê tshiú-gē mā piànn bē kuè ki-hâi-huà ê sing-sán,

這馬著愛有客戶落訂才有製造。

tsit-má tio̍h-ài ū kheh-hōo lo̍h-tiānn tsiah ū tsè-tsō.

師傅講老矣！

Sai-hū kóng lāu- -ah！

加減仔做，主要是無想欲予這項手藝流- -去。

ke-kiám-á tsò, tsú-iàu sī bô siūnn-beh hōo tsit hāng tshiú-gē lâu- -khì.


工廠已經開始興

Kang-tshiúnn í-king khai-sí hing,

所以這種傳統的手工藝就開始無人做矣

sóo-í tsit tsióng thuân-thóng ê tshiú-kang-gē tō khai-sí bô lâng tsò- -ah.


孤苑裡這種手路才是咱上本土的、上好的物件

Koo Uán-lí tsit tsióng tshiú-lōo tsiah-sī lán siōng pún-thóo- -ê, siōng hó ê mi̍h-kiānn,

若阮在地的人無閣繼續kā傳承–落-去

nā guán tsāi-tē ê lâng bô koh kè-siok kā thuân-sîng- -lo̍h-khì,

這種手工藝可能就會永遠消失去

tsit tsióng tshiú-kang-gē khó-lîng tō ē íng-uán siau-sit- -khì.


教學

（老師）：你看喔honnh，三枝拗- -過-來，拗- -過-來，

Lí khuànn- -ooh honnh, sann ki áu- -kuè-lâi, áu- -kuè-lâi,

這爿變兩枝，彼爿三枝，閣換這爿拗。

tsit-pîng piàn nn̄g ki, hit-pîng sann ki, koh uānn tsit-pîng áu.


行入去學校，老師傅牽教遮的「孫仔輩」，

Kiânn ji̍p-khì ha̍k-hāu, lāu sai-hū khan-kà tsia-ê “sun-á-puè”,

是希望編草蓆會當佇在地傳- -落-去，

sī hi-bāng pinn tsháu-tshio̍h ē-tàng tī tsāi-tē thuân- -lo̍h-khì,

看著in歡喜的笑神，

khuànn-tio̍h in huann-hí ê tshiò-sîn,

老師傅就敢若閣看著以早當興的時，

lāu sai-hū tō ká-ná koh khuànn-tio̍h í-tsá tng-hing ê sî,

嘛看著苑裡傳統的未來。

mā khuànn-tio̍h Uán-lí thuân-thóng ê bī-lâi.


余榮宗 苗栗報導