【看世事講台語】食爸倚爸，食母倚母

台語編輯 / 李江却台語文教基金會、黃能揚


標題：創作工人小說 楊青矗國外人嘛捌
Tsòng-tsok kang-lâng siáu-suat, Iûnn Tshing-tshiok kok-guā lâng mā bat.
(華語)台文創作工人小說 楊青矗國際知名


標題：台語文欲傳承 楊青矗講字毋通寫走繩
Tâi-gí-bûn beh thuân-sîng, Iûnn Tshing-tshiok kóng jī m̄-thang siá tsáu-tsîn.
(華語)傳承台語文 楊青矗盼勿再寫錯字


標題：編辭典真致心 堅持學台語文著用注音
Pian sû-tián tsin tì-sim, kian-tshî o̍h Tâi-gí-bûn tio̍h īng Tsù-im.
(華語) 專心編辭典 堅持用注音學台語文

註：
走繩：華語『偏離、失焦、失了準頭』，tsia是講「錯誤」ê意思。



諺語：食爸倚爸，食母倚母。

Tsia̍h pē uá pē, tsia̍h bó uá bó.

華語講『有奶便是娘』。人活佇這个世間，毋是干焦食食（tsia̍h-si̍t）爾爾，利益以外，猶有濟濟無法度用金錢計算ê物件，嘛仝款真有價值。總–是對一寡人來講，語言就是工具爾爾，除了溝通佮趁錢，並無別个意義，所以學英語會升官，in就緊學英語，學日語會加薪水，in就拚勢學日語，若家己ê母語–leh，煞據在伊沓沓仔流–去，這敢無親像俗語話咧講–ê「食爸倚爸，食母倚母」？這款ê人生觀，考慮–ê獨獨金錢利益，文化佮傳承佮in是全無佇代。


作家 楊青矗

千載避秦真此地 問君何必武陵回
Tshian tsài pī Tsîn tsin tshú tī, būn kun hô-pit Bú-lîng hâi.

這首明朝 徐孚遠的詩作桃花
Tsit siú Bîng-tiâu Tshî Hu-uán ê si-tsok Tô-hua,

收錄佇作家楊青矗的台詩三百首內底
siu-lio̍k tī tsok-ka Iûnn Tshing-tshiok ê Tâi Si Sann-pah Siú lāi-te.

楊青矗認為 逐家真無簡單來到心目中桃花源避秦之地
Iûnn Tshing-tshiok jīn-uî, ta̍k-ke tsin bô kán-tan lâi kàu sim-bo̍k tiong Tô-hua-guân pī Tsîn tsi tē,

應該愛用心愛這塊土地
ing-kai ài iōng-sim ài tsit tè thóo-tē.

過去戒嚴時期的台灣
Kuè-khì kài-giâm sî-kî ê Tâi-uân,

若是寫工人小說
nā-sī siá kang-lâng siáu-suat,

會予情治單位戴一頂紅帽子
ē hōo tsîng-tī tan-uī tì tsi̍t tíng âng bō-á.


作家 楊青矗

我第一本寫的就是工廠人嘛
Guá tē-it pún siá–ê tō sī Kang-tshiúnn Lâng mah,

寫遮的作品 彼个時陣
siá tsia-ê tsok-phín, hit-ê sî-tsūn,

中共就一直提倡無產階級專政
Tiong-kiōng tō it-ti̍t thê-tshiòng bû-sán kai-kip tsuan-tsìng,

所以差不多佇中國的大學
sóo-í tsha-put-to tī Tiong-kok ê tāi-ha̍k,

攏有咧讀我的勞工小說
lóng ū teh tha̍k guá ê lô-kang siáu-suat.


在室男參在室女
Tsāi-sik-lâm tsham Tsāi-sik-lí,

這兩本小說
tsit nn̄g pún siáu-suat,

控訴的是資本主義發展之下
khòng-sòo–ê sī tsu-pún-tsú-gī huat-tián tsi-hā,

對著農村無情的剝削
tuì-tio̍h lông-tshuan bû-tsîng ê pak-siah.


作家 楊青矗

我寫在室女甲tsín已經四十冬矣
Guá siá Tsāi-sik-lí kah tsín í-king sì-tsa̍p tang–ah.

這四十冬的農業政策
Tsit sì-tsa̍p tang ê lông-gia̍p tsìng-tshik,

政府攏放咧予爛啦
tsìng-hú lóng pàng leh hōo nuā lah.


In做牛做馬 為台灣經濟犧牲
In tsò gû tsò bé, uī Tâi-uân king-tsè hi-sing,

按呢拖按呢磨
án-ne thua án-ne buâ,

in啥物攏無得著
in siánn-mi̍h lóng bô tit–tio̍h.


楊青矗的文學作品有真懸的國際知名度
Iûnn Tshing-tshiok ê bûn-ha̍k tsok-phín ū tsin kuân ê kok-tsè ti-miâ-tōo.

1985年應邀到Iowa大學
It kiú pat ngóo nî ìng iau kàu Iowa Tāi-ha̍k,

予伊行上世界舞台大開眼界
hōo i kiânn tsiūnn sè-kài bú-tâi tāi khai gán-kài.


作家 楊青矗

聶華玲伊彼陣仔做班主任嘛
Lia̍p Hua-lîng i hit-tsūn-á tsò pan-tsú-jīm mah,

台灣我仝期去的啦hoonnh
Tâi-uân guá kāng kî khì–ê lah hoonnh,

柏楊是進前我一冬去的
Pik-iông sī tsìn-tsîng guá tsi̍t tang khì–ê,

啊我是佮向陽（仝一期）
ah guá sī kap Hiòng-iông (kāng tsi̍t kî).


堅持用注音符號來學台語文
Kian-tshî īng Tsù-im Hû-hō lâi o̍h Tâi-gí-bûn,

不過嘛尊重其他學台語文的拼音方式
put-kò mā tsun-tiōng kî-tha o̍h Tâi-gí-bûn ê phing-im hong-sik.



作家 楊青矗

我美麗島事件關四年
Guá Bî-lē-tó Sū-kiānn kuainn sì nî,

我出來了後
guá tshut–lâi liáu-āu,

我專心編台華雙語詞典
guá tsuan-sim pian Tâi Huâ Siang-gí Sû-tián,

這拼音符號
tse phing-im hû-hō,

只要你拼會準
tsí-iàu lí phing ē tsún,

你欲用ABC的羅馬字嘛會使啦
Lí beh īng ABC ê lô-má-jī mā ē-sái lah.



但是對著台語文
Tān-sī tuì-tio̍h Tâi-gí-bûn,

伊唯一的堅持是
i î-it ê kian-tshî sī

逐家莫擱寫毋著字
ta̍k-ke mài koh siá m̄-tio̍h jī,

無者台語文會消失
bô–tsiá Tâi-gí-bûn ē siau-sit.



作家 楊青矗

術仔這馬攏寫這个豎 這是毋著的
Su̍t-á tsit-má lóng siá tsit-ê sū, tse sī m̄-tio̍h–ê,

你用寫算術的術就會使矣嘛
lí iōng siá suàn-su̍t ê su̍t tō ē-sái–ah mah.

你這个人攏用詐術咧騙人
Lí tsit-ê lâng lóng īng tsà-su̍t teh phiàn–lâng,

你是一个術仔 術仔囝
lí sī tsi̍t-ê su̍t-á, su̍t-á-kiánn.


到底欲如何好好傳承台語文咧
Tāu-té beh jû-hô hó-hó thuân-sîng Tâi-gí-bûn–leh?



作家 楊青矗

你若講用族群的平等
Lí nā kóng iōng tso̍k-kûn ê pîng-tíng,

族群的平等 公平平等
tso̍k-kûn ê pîng-tíng, kong-pînn pîng-tíng,

伊這馬有原住民台 客語台
i tsit-má ū Guân-tsū-bîn-tâi, Kheh-gí-tâi,

應該有台語台啦
ing-kai ū Tâi-gí-tâi lah.

民主時代文化多元化
Bîn-tsú sî-tāi bûn-huà to-guân-huà,

這是一个真重要的課題啦
tse sī tsi̍t ê tsin tiōng-iàu ê khò-tê lah.