【技藝101】做木屐

做木屐／李政吉／宜蘭 蘇澳 白米甕 

編輯 / 余榮宗、黃能揚、李江却台語文教基金會 陳豐惠 劉承賢

佇彼个時陣hoonh，攏總宜蘭縣有36間
Tī hit-ê sî-tsūn- -hoonh, lóng-tsóng Gî-lân-kuān ū sann-tsa̍p la̍k king.

「白米甕 做柴屐 偷剉柴 山林掠」

攏kā人偷剉ê啦，偷剉來做木屐
Lóng kā lâng tsau tshò- -ê-lah, thau tshò lâi tsò ba̍k-kia̍h.

木（柴）屐

這欉曷做江某樹，伊ê材質較tīng，啊這款ê木屐就是在，第一，袂斷去，袂必
Tsit tsâng a̍h tsò kang-bóo-tshiū, i ê tsâi-tsit khah tīng, ah tsit khuán ê ba̍k-kia̍h tō sī tsāi, tē-it, bē tn̄g- -khì, bē pit.

拄拄佇蘇花公路入口ê白米甕，較早因為thang做木屐ê江某樹大出，自按呢木屐產業發展，成做台灣木屐真重要ê埠頭，82歲ê木屐師傅李政吉，1948年開始做木屐，是宜蘭木屐產業起落ê證見。
Tú-tú tī Soo-hua Kong-lōo ji̍p-kháu ê Pe̍h-bí-àng, khah-tsá in-uī thang tsò ba̍k-kia̍h ê kang-bóo-tshiū tuā-tshut, tsū-án-ne ba̍k-kia̍h sán-gia̍p huat-tián, tsiânn-tsò Tâi-uân ba̍k-kia̍h tsin tiōng-iàu ê poo-thâu, peh-tsa̍p jī huè ê ba̍k-kia̍h sai-hū Lí Tsìng-kit, it-kiú sù-pat nî khai-sí tsò ba̍k-kia̍h, sī Gî-lân ba̍k-kia̍h sán-gia̍p khí-lo̍h ê tsìng-kìnn.

註：證見（tsìng-kìnn）：見證人，見證。

早時若普通攏差不多6點，啊著愛起來做，做甲翻鐘，差不多愛和拔柴屐拔甲好，差不多愛欲甲1點才有通好睡
Tsái-sî nā phóo-thong lóng tsha-put-to la̍k tiám, ah tio̍h-ài khí-lâi tsò, tsò kah huan-tsing, tsha-put-to ài hām pue̍h tshâ-kia̍h pue̍h hó, tsha-put-to ài beh kah tsi̍t tiám tsiah ū thang-hó khún.

一雙ê工資hit-kú是8角，啊做木匠一工12箍半，hóo，我一工才趁幾个錢閣趁按呢，趁甲比木匠較濟錢
Tsi̍t siang ê kang-tsu hit-kú sī peh kak, ah tsò ba̍k-tshiūnn tsi̍t kang tsa̍p-jī khoo puànn, hóo, guá tsi̍t kang tsiah thàn kuí-ê tsînn koh thàn án-ne, thàn kah pí ba̍k-tshiūnn khah tsē tsînn.

「白米甕 做柴屐 偷剉柴 山林掠」是hit當時民間流傳ê俗語話，講出木屐產業當興ê狀況，市場ê需求濟，hōo老師傅干焦用目睭看就有才調kā鞋形剁甲準準準
“Pe̍h-bí-àng, tsò tshâ-kia̍h, thau tshò tshâ, suann-nâ lia̍h”, sī hit-tong-sî bîn-kan liû-thuân ê sio̍k-gí-uē, kóng-tshut ba̍k-kia̍h sán-gia̍p tng hing ê tsōng-hóng, tshī-tiûnn ê su-kiû tsē, hōo lāu-sai-hū kan-tann īng ba̍k-tsiu khuànn tō ū tsâi-tiāu kā uê-hîng tok kah tsún-tsún-tsún.

步驟(裁鋸 劈型 刨細 磨光 釘耳)

上重要就是你彼个形體愛做有出來，你形體若做無出來，你就好比講，人若欲做四角ê，啊你kā做略仔尖尖，啊就袂使得啊，一定愛有一个木屐ê形體啦
Siōng-tiōng-iàu tō sī lí hit-ê hîng-thé ài tsò ū tshut- -lâi, lí hîng-thé nā tsò bô tshut- -lâi, lí tō hó-pí kóng, lâng nā beh tsò sì-kak- -ê, ah lí kā tsò lio̍h-á tsiam-tsiam, ah tō bé-sái- -tit-ah, it-tīng ài ū tsi̍t-ê ba̍k-kia̍h ê hîng-thé- -lah.

招老歲仔啦，若來講古，啊佇咧故事ê中間內底，才看著講，這古早有一間木屐工場真大間啊，啊老師嘛攏猶閣佇遮hoonh，啊咱是毋是kā這个木屐hoohn，kā做起來honnh，啊做來展示按呢
Tsio lāu-huè-á- -lah, nā lâi kóng-kóo, ah tī leh kòo-sū ê tiong-kan lāi-té, tsiah khuànn-tio̍h kóng, tse kóo-tsá ū tsi̍t king ba̍k-kia̍h kang-tiûnn tsin tuā king- -ah, ah lāu-sai mā lóng iáu-koh tī tsia- -hoonh, ah lán sī-m̄-sī kā tsit-ê ba̍k-kia̍h hoonh, kā tsò- -khí-lâi-honnh, ah tsò lâi tián-sī án-ne.

老工藝猶會當留甲tann，靠ê是在地人ê力量，社區發展協會kā全體ê意識聚集起來，走揣屬佇白米甕ê榮光，毋過李政吉看著相片，心內猶是會淡薄仔艱苦
Lāu-kang-gē iáu ē-tàng lâu kah tann, khò- -ê sī tsāi-tē-lâng ê li̍k-liōng, Siā-khu Huat-tián Hia̍p-huē kā tsuân-thé ê ì-sik tsū-tsi̍p- -khí-lâi, tsáu-tshuē sio̍k-tī Pe̍h-bí-àng ê îng-kng, m̄-koh Lí Tsíng-kit khuànn-tio̍h siòng-phìnn, sim-lāi iáu sī ē tām-po̍h-á kan-khóo.

內中就已經死幾若个去矣，這馬現在就賰我閣猶一个我ê朋友爾爾，啊就已經都攏無矣，啊內底有做，會曉做ê攏會來轉業
Lāi-tiong tō í-king sí kuí-nā ê- -khì-ah, tsit-má hiān-tsāi tō tshun guá koh iáu tsi̍t-ê guá ê pîng-iú niā-niā, ah tō í-king lóng bô- -ah, ah lāi-té ū tsò, ē-hiáu tsò- -ê lóng ē lâi tsuán-gia̍p.

傳統ê工藝著按怎轉型?敢有法度當做文化資產kā保護？白米甕ê人講in會繼續拍拚，hōo「白米心 木屐情」繼續佇蘇澳這个埠頭流傳
Thuân-thóng ê kang-gē tio̍h án-tsuánn tsuán-hîng? Kám ū huat-tōo tòng-tsò bûn-huà tsu-sán kā pó-hōo? Pe̍h-bí-àng ê lâng kóng in ē kè-sio̍k phah-piànn, hōo “Pe̍h-bí-sim, ba̍k-kia̍h-tsîng” kè-sio̍k tī Soo-ò tsit-ê poo-thâu liû-thuân.

記者 余榮宗 宜蘭報導
Kì-tsiá Î Îng-tsong Gî-lân pó-tō

※ 本單元是公共電視及李江却台語文教基金會合製。歡迎 link 做非營利教學使用。

※ 看過去的單元

※ 看本篇文章出現亂碼？安裝Taigi字型吧！

資料來源：PNN公視新聞議題中心