【技藝101】打鐵

編輯 / 余榮宗、黃能揚、李江却台語文教基金會 陳豐惠 劉承賢

阮阿公ê時代就拍鐵- -ah，我18歲做甲這馬呢， 6頭- -ah講
Gún a-kong ê sî-tāi tō phah-thih- -ah, guá tsa̍p-peh huè tsò kah tsit-má- -neh, la̍k thâu- -ah kóng.

無奈啊，無就無- -ah嘛，嘛是無法度啊
Bô-nāi- -a, bô tō bô- -ah-mah, mā sī bô-huat-tōo- -a.

石碇，一个倚山ê所在，礦業稀微了後，埠頭嘛綴咧靜落來，(拍鐵聲) 老街內底ê拍鐵仔聲傳來，袂輸倒轉去到開基ê年代，kā這个山城加添一份古樸ê氣氛。
Tsioh-tīng, tsi̍t-ê uá suann ê sóo-tsāi, khòng-gia̍p hi-bî liáu-āu , poo-thâu mā tuè leh tsīng- -lo̍h-lâi. Lāu-ke lāi-té ê phah-thih-á-siann thuân- -lâi, bē-su tò-tńg khì kàu khai-ki ê nî-tāi, kā tsit-ê suann-siânn ke-thinn tsi̍t-hūn kóo-phok ê khì-hun.

古早你攏愛攑大鎚你啊，透早撼甲暗哪會袂艱苦，啊閣熱
Kóo-tsá lí lóng ài gia̍h tuā-thuî lí- -a, thàu-tsá hàm kah àm ná ē bē kan-khóo, a koh jua̍h.

Hām鐵做伙40外年，第三代ê葉德茂講起著拍鐵ê艱苦，這間百年鐵店，是uì阿公傳- -落-來-ê，自較早挖炭到現此時ê農具，老店除了提供家私，嘛成做石碇起落ê見證。
Hām thih tsò-hué sì-tsa̍p guā tang, tē-sann tāi ê Ia̍p Tik-bōo kóng khí tio̍h phah-thih ê kan-khóo, tsit king pah-nî thih-tiàm, sī uì a-kong thn̂g- -lo̍h-lâi-ê, tsū khah-tsá óo-thuànn kàu hiān-tsú-sî ê lông-kū, lāu-tiàm tû-liáu thê-kiong ke-si, mā tsiânn-tsò Tsio̍h-tīng khí-lo̍h ê kiàn-tsìng.

步驟(剖鋼 溶鋼 打鐵 造型 磨利)

你若gàn了無夠tīng傷軟，啊gàn了超過tīng度ê時陣就崩- -去-ah，像這馬in彼用電- -ê落去飼水ê時陣，伊有溫度控制，啊咱這無溫度控制- -ê，咱這攏咧頭殼底
Lí nā gàn-liáu bô kàu tīng siunn nńg, a gàn-liáu tshiau-kuè tīng-tōo ê sî-tsūn tō pang- -khì-ah, tshiūnn tsit-má in he īng tiān- -ê lo̍h-khì tshī-tsuí ê sî-tsūn, i ū un-tōo khòng-tsè, a lán tse bô un-tōo khòng-tsè- -ê, lán tse lóng teh thâu-khak-té.

幾若十冬ê經驗，hōo葉德茂有才調面對工場ê競爭，雖然買ê人無濟，毋過伊了解使用者ê需求佮hit當中ê鋩鋩角角，hōo冷吱吱ê家私頭仔，加一份汗水ê溫暖
Kuí-ná tsa̍p tang ê king-giām, hōo Ia̍p Tik-bōo ū tsâi-tiāu bīn-tuì kang-tiûnn ê kīng-tsing, sui-jiân bé ê lâng bô tsē, m̄-koh i liáu-kái sú-īng-tsiá ê su-kiû kap hit-tang-tiong ê mê-mê-kak-kak, hōo líng-ki-ki ê ke-si-thâu-á, ke tsi̍t-hūn kuānn-tsuí ê un-luán.

呵咾ê較濟- -le，嫌- -ê一半个仔較少- -le，心情偌好咧你毋知喔，啊做這閣一步啥，逐家來honnh攏叫師傅，彼8.90- -ê honnh來嘛師傅
O-ló ê khah tsē- -le, hiâm- -ê tsi̍t-puànn-ê-á khah tsió- -le, sim-tsîng juā hó- -leh lí m̄-tsai- -ooh, a tsò tse koh tsi̍t-pōo siánn, ta̍k-ke lâi honnh lóng kiò sai-hū, he peh-káu-tsa̍p- -ê honnh lâi mā sai-hū.

賣完- -ah，這馬閣用袂赴- -mah，若彼拍一枝著愛1.2鐘頭- -le，啊阮較暗才來tuínn- -啊
Bē-uân- -ah, tsit-má koh iōng bē-hù- -mah, nā he phah tsi̍t-ki tio̍h-ài tsi̍t nn̄g tiám-tsing- -le, a gún khah-àm tsiah lâi tuínn- -a.

誠濟人喔，講你袂使歇睏，講啊你無做收- -起-來啊就無- -ah，遮就無鐵店- -ah
Tsiânn tsē lâng- -ooh, kóng lí bē-sái hioh-khùn, kóng a lí bô tsò siu- -khí-lâi a tō bô- -ah, tsia tō bô thih-tiàm- -ah.

這馬你普通一般實在鐵店哪會無- -去，就是攏老- -ê咧做，老- -ê若一下無佇- -咧，啊鐵店就收- -起-來
Tsit-má lí phóo-thong it-puann si̍t-tsāi thih-tiàm ná ē bô- -khì, tō sī lóng lāu- -ê teh tsuè, lāu- -ê nā tsi̍t-ē bô tī–leh, a thih-tiàm tō siu- -khí-lâi.

老師傅ê心就ná親像紅記記ê鐵仝款hiah熱情，毋過這爐火猶有法度燒偌旺，燒偌久咧，葉德茂無想hiah濟，伊獨獨希望這馬，猶閣會當佇咧小鎮ê一角勢，kā蔥脆ê拍鐵聲閣hōo直直霆。
Lāu-sai-hū ê sim tō ná-tshin-tshiūnn âng-kì-kì ê thih kāng-khuán hiah jia̍t-tsìng, m̄-koh tse lôo-hué iáu ū huat-tōo sio juā ōng, sio juā kú- -leh, Ia̍p Tik-bōo bô siūnn hiah tsē, i to̍k-to̍k hi-bāng tsit-má, iáu-koh ē-tàng tī leh sió-tìn ê tsi̍t-kak-sè, kā tshang-tshuì ê phah-thih-siann koh hōo ti̍t-ti̍t tân.

記者余榮宗 新北市報導
Kì-tsiá Î Îng-tsong Sin-pak-tshī pò-tō.

※ 本單元是公共電視及李江却台語文教基金會合製。歡迎 link 做非營利教學使用。

資料來源：PNN公視新聞議題中心