【看世事講台語】你想江山萬萬年

台語編輯 / 李江却台語文教基金會、黃能揚


標題：園區自本是礦場 南庄休閒咧發樣
Hn̂g-khu tsū-pún sī khòng-tiûnn, Lâm-tsng hiu-hân teh huat-iūnn.
(華語)打造南庄休閒產業 礦場蛻成園區


標題：礦業頭家囝 為理想轉台灣拍拚
Khòng-gia̍p thâu-ke-kiánn, uī lí-sióng tńg Tâi-uân phah-piànn.
(華語)礦業第二代 旅外返鄉踏實築夢


標題：心內有夢礦業後代 轉故鄉做戇代
Sim-lāi ū bāng khòng-gia̍h āu-tāi, tńg kòo-hiong tsò gōng-tāi.
(華語) 礦業二代懷夢想 返鄉做「傻事」

註：發樣（huat-iūnn）：華語『發芽』
 
 
 
諺語：你想江山萬萬年。

Lí siūnn kang-san bān-bān liân.

人攏想欲永遠保持盛況，毋過照歷史來看，無這个代誌。對看無透ê人，以早會用這句話來折–人（tsi̍h–人）。

註：折–人（tsi̍h–人）：華語『反駁』人。



礦業二代 陳桂文


一个塗炭層 一个塗炭脈
Tsi̍t ē thôo-thuànn tsàn, tsi̍t ê thôo-thuànn me̍h,

啊遮進前就是咧挖塗炭
ah tsia tsìn-tsîng tō sī teh óo thôo-thuànn.


南庄的礦業早就落坐
Lâm-tsng ê khòng-gia̍p tsá tō lo̍h-tshē,

轉去故鄉來到南庄的陳桂文
tńg-khì kòo-hiong lâi-kàu Lâm-tsng ê Tân Kuì-bûn,

投入真濟資金來完成伊的夢想
tâu-jip tsin tsē tsu-kim lâi uân-sîng i ê bāng-sióng.


礦業二代 陳桂文

我有一擺去澳洲遐旅行
Guá ū tsi̍t pái khì Ò-tsiu hia lú-hîng,

看著in共荒去的礦場再利用
khuànn-tio̍h in kā hng–khì ê khòng-tiûnn tsài-lī-iōng,

我感覺這不止仔寶貴
guá kám-kak tse put-tsí-á pó-kuì.


這是阮較早咧挖咧掘
Tse sī gún khah tsá teh óo teh ku̍t
塗炭的一个工具
thôo-thuànn ê tsi̍t ê kang-kū.

伊是利用這款方式來咧挖
I sī lī-iông tsit khuán hong-sik lâi teh óo.

來 咱對遮來
Lâi, lán tuì tsia lâi.



陳桂文先生逐工認真做這个
Tân Kuì-bûn sian-sinn ta̍k-kang jīn-tsin tsò tsit-ê

炭坑的解說員予逐家了解著
thuànn-khenn ê kài-suat-uân hōo ta̍k-ke liáu-kái-tio̍h

過去炭坑的工人提命來換的
kuè-khì thuànn-khenn ê kang-lâng the̍h miā lâi uānn ê

辛苦工作血汗歷史
sin-khóo kang-tsok hueh-kuānn li̍k-sú.


礦坑解說員 陳桂文

入坑死一人 無入死全家
Ji̍p khenn sí tsi̍t lâng, bô ji̍p sí tsuân-ke.

你若無入坑去趁錢
Lí nā bô ji̍p khenn khì thàn tsînn,

規家伙仔攏會枵死
kui-ke-hué-á lóng ē iau–sí.


阮遮早起塗炭工來了後
Gún tsia tsái-khí thôo-thuànn-kang lâi liáu-āu,

你看著peh遐懸的一个昇樓
lí khuànn tio̍h peh hiah kuân ê tsi̍t ê sing-lâu,

起去了後對兩爿挖這个塗炭
khí–lih liáu-āu tuì nn̄g pîng óo tsit ê thôo-thuànn.


看著小學生認真學習的表情
Khuànn-tio̍h sió-ha̍k-sing jīn-tsin ha̍k-si̍p ê piáu-tsîng,

陳桂文認為這是文化的傳承
Tân Kuì-bûn jīn-uî tse sī bûn-huà ê thuân-sîng,

這就是飲水思源
tse tō sī ím tsuí su guân.


遮爾狹的坑道
Tsiah-nī e̍h ê khenn-tō,

烏暗不見天日
oo-àm put kiàn thian ji̍t.

這就是早期台灣
Tse tō sī tsá-kî Tâi-uân

由農業轉型到工業社會的真實故事
Iû lông-gia̍p tsuán-hîng kàu kang-gia̍p siā-huē ê tsin-si̍t kòo-sū.


礦坑解說員 陳桂文

人講猶未死先埋
Lâng kóng iáu-buē sí sing tâi,

就是講人hoonnh
tō sī kóng lâng hoonnh,

拄著礦災的時
tú-tio̍h khòng-tsai ê sî,

阮外口的人袂得通入去
gún guā-kháu ê lâng bē-tit-thang ji̍p–khì,

內底的人嘛無法度出來
lāi-té ê lâng mā bô-huat-tōo tshut–lâi,

無才調救
bô-tsâi-tiāu kiù.


輕便車載遮爾濟烏金火炭
Khing-piān-tshia tsài tsiah-nī tsē oo-kim hué-thuànn,

出坑道了後
tshut khenn-tō liáu-āu,

財富若親像過眼雲烟仝款
tsâi-hù ná-tshin-tshiūnn kuè gán hûn ian kāng-khuán,

一時仔就開焦囉
tsi̍t-sî-á tō khai ta–looh.


礦坑解說員 陳桂文

南庄桃花水 賺錢不過烏蛇嘴

烏蛇喙 是咱到南庄
Oo-tsuâ-tshuì sī lán kàu Lâm-tsng

一定愛過的所在
it-tīng ài kuè ê sóo-tsāi.

若查某間就是咱的桃花水
Nā tsa-bóo-king tō sī lán ê thôo-hue-tsuí,

所以講南庄的桃花水
sóo-í kóng Lâm-tsng ê thôo-hue-tsuí,

塗炭工趁錢是無法度紮離開南庄的
thôo-thuànn-kang thàn tsînn sī bô-huat-tōo tsah lī-khui Lâm-tsng–ê.

七年前陳桂文想欲說服in老爸
Tshit nî tsîng Tân Kuì-bûn siūnn-beh sueh-ho̍k in lāu-pē

將這个無用的礦場打造變成文化園區
tsiong tsit-ê bô iōng ê khòng-tiûnn tánn-tsō piàn-sîng bûn-huà hn̂g-khu,

不過in老爸拒絕
put-kò in lāu-pē kū-tsua̍t.


礦業二代 陳桂文

我共阮老爸講
Guá kā gún lāu-pē kóng,

這个塗炭礦
tsit-ê thôo-thuànn-khòng,

總有一天會挖了了
tsóng ū tsi̍t kang ē ué liáu-liáu,

毋過 我這馬欲規个規劃的
m̄-koh, guá tsit-má beh kui-ê kui-i̍k–ê,

是一个挖塗炭的這个觀光礦
sī tsi̍t ê ué thôo-thuànn ê tsit-ê kuan-kong-khòng,

伊是永遠袂了盡的
i sī íng-uán bē liáu-tsīn–ê.


原本事業有成的陳桂文
Guân-pún sū-gia̍p iú-sîng ê Tân Kuì-bûn,

轉去故鄉做別人眼中的戇代誌
tńg-khì kòo-hiong tsò pa̍t-lâng gán-tiong ê gōng tāi-tsì,

因為伊認為人一定愛有夢想
in-uī i jīn-uî lâng it-tīng ài ū bāng-sóng,

希望會當帶動南庄地方的產業發展
hi-bāng ē-tàng tài-tōng Lâm-tsng tē-hng ê sán-gia̍p huat-tián.