【看世事講台語】一枝草 一點露

台語編輯 / 李江却台語文教基金會、黃能揚


標題：楊哲一過了過 故事用翕相機拆白
Iûnn Tiat-it kuè-liáu-kuè, kòo-sū iōng hip-siòng-ki thiah-pe̍h.
(華語)歷經生命淬鍊 楊哲一用相機說故事



標題：經歷大悲大苦 楊哲一怙翕相機講古
King-li̍k tuā pi tuā khóo, Iûnn Tiat-it kōo hip-siòng-ki kóng kóo.
(華語)經歷大悲大苦 楊哲一用相機說故事

標題：人佮土地相倚傍 楊哲一愛人想倒轉
Lâng kap thóo-tē sann-uá-pn̄g, Iûnn Tiat-it ài lâng siūnn-tò-tńg.
(華語) 人與土地關係 楊哲一不斷丟出思考

註：
過了過 (kuè-liáu-kuè)：華語『久經歷練』
怙 (kōo)：利用，倚靠。


諺語：一枝草，一點露。

透早ê時，逐枝草仔頂懸都有tiâu一滴露水。Tsit句諺語ê意思是隨人攏有伊ê福氣，隨人攏有家己ê一phiàn天。地景藝術家楊哲一細漢自本是biat-bin-thǹg (羽毛球) ê選手，後–來因為厝–裡散食自按呢放棄。大漢了後，專門做環境科學研究佮攝影ê工課，怙 (kōo) 影像客觀紀錄蘭陽平洋ê地景變化，積極走揣土地、人類和文化行為中間ê聯結關係，仝款行出一條路，嘛做出真大ê貢獻。

*羽球選手 邱宇暄


我對頭城來
Guá uì Thâu-siânn lâi,

欲去揣楊教練拍球
beh khì tshuē Iûnn kàu-liān phah-kiû.


*地景攝影藝術家 楊哲一


拄才佇較懸的所在
Tú-tsiah tī khah kuân ê sóo-tsāi,

拍球的點其實愛閣較懸淡薄仔
phah-kiû ê tiám kî-sit ài koh khah kuân–tām-poh-á.


地景藝術攝影家楊哲一
Tē-kíng gē-sut liap-iánn-ka Iûnn Tiat-it

從來無袂記得家鄉宜蘭
tsiông-lâi bô bē-kì-tit ka-hiong Gî-lân.

工作了有閒的時陣
Kang-tsok liáu ū-îng ê sî-tsūn,

伊會義務教一寡囡仔來拍球
i ē gī-bū kà tsit-kuá gín-á lâi phah-kiû.


*地景攝影藝術家 楊哲一

是按怎我欲轉來宜蘭
Sī-án-tsuánn guá beh tńg-lâi Gî-lân

做遮的代誌
tsò tsia-ê tāi-tsì,

來共較弱勢的人
lâi kā khah jiok-sè ê lâng

抑是較散食 較欠資源的囡仔鬥相共
iah-sī khah sàn-tsiah khah khiàm tsu-guân ê gín-á tàu-sann-kāng.

咱會當透過無仝的方式轉來蹛這塊土地
Lán ē-tàng thàu-kuè bô-kâng ê hong-sik tńg lâi tuà tsit tè thóo-tē.


家己比喻是流浪者的楊哲一
Ka-kī pí-jū sī liû-lōng-tsiá ê Iûnn Tiat-it,

曾經破病真嚴重 失戀 親人死亡
tsân-king phuà-pēnn tsin giâm-tiōng, sit-luân, tshin-lâng sí-bông,

這馬伊放下一切
tsit-má i hòng-hā it-tshè,

主動關心別人
tsú-tōng kuan-sim pat-lâng,

用伊的攝影鏡頭記錄家己的家鄉宜蘭
īng i ê liap-iánn kiànn-thâu kì-liok ka-kī ê ka-hiong Gî-lân.


*地景攝影藝術家 楊哲一

地景攝影
Tē-kíng liap-iánn,

主要是咧表現這塊土地頂懸
tsú-iàu sī teh piáu-hiān tsit tè thóo-tē tíng-kuân,

自人類出現了後
tsū jîn-luī tshut-hiān liáu-āu,

所有的改變佮狀況
sóo-ū ê kái-piàn kap tsōng-hóng.

楊哲一不斷用鏡頭提醒逐家
Iûnn Tiat-it put-tuān īng kiànn-thâu thê-tshínn tak-ê,

土地受著壓迫之後無聲的喝喊
thóo-tē siū-tioh ap-pik tsi-āu bô-siann ê huah-hiàm.

人類文明自然的平衡之道
Jîn-luī bûn-bîng tsū-jiân ê pîng-hîng tsi-tō,

欲如何反省思考
 beh jû-hô huán-síng su-khó.

*地景攝影藝術家 楊哲一

工業區就是一直咧衝白煙
Kang-giap-khu tō-sī it-tit teh tshìng peh-ian,

暗時嘛是咧衝煙
àm-sî mā sī teh tshìng ian.

咱人若像已經袂記得
Lán lâng ná-tshiūnn í-king bē-kì-tit

工業區就佇咱生活的四箍輾轉
kang-giap-khu tō tī lán sing-uah ê sì-khoo-liàn-tńg.

就佇咱徛家邊仔
tō tī lán khiā-ke pinn–a.

伊敢有啥物變化
I kám ū siánn-mih piàn-huà,

袂輸逐家就無遐要意矣
bē-su tak-ê tō bô hiah iàu-ì–ah.

二十四點鐘的工廠白煙
Jī-tsap-sì tiám-tsing ê kang-tshiúnn peh-ian,

人類久來就予控制牢牢
jîn-luī kú–lâi tō hōo khòng-tsè tiâu-tiâu,

袂記得污染可能帶來的災難
bē-kì-tit ù-jiám khó-lîng tuà–lâi ê tsai-lān.

那麼一棟一棟美麗排祉的民宿咧
Ná-moh tsit tòng tsit tòng bí-lē pâi-tsí ê bîn-siok–leh.

＊地景攝影藝術家 楊哲一

雪山磅空貫通了後
Suat-suann Pōng-khang kuàn-thong liáu-āu,

宜蘭的地景
Gî-lân ê tē-kíng,

開始有一款雄雄ngiauh 起
khai-sí ū tsit khuán hiông-hiông ngiauh-khí

蓋大的改變
kài tuā ê kái-piàn.

親像一坪農舍
Tshin-tshiūnn tsit-pênn lông-sià,

和歐風民宿出現
hām Au-hong bîn-siok tshut-hiān.

楊哲一不斷來思考
Iûnn Tiat-it put-tuān lâi su-khó,

土地參人到底欲按怎產生實質的連結佮關係咧
thóo-tē tsham lâng tàu-té beh án-tsuánn sán-sing sit-tsit ê liân-kiat kap kuan-hē–leh.

＊地景攝影藝術家 楊哲一

財團共遮的民宿規碗捀去
Tsâi-thuân kā tsia-ê bîn-siok kui-uánn phâng–khì,

才閣賣予比論台北抑外位仔來的人
tsiah koh bē hōo pí-lūn Tâi-pak iah guā-uī-á lâi ê lâng

等等 遮的想欲渡假的人
tíng-tíng tsia-ê siūnn-beh tōo-ká ê lâng.

總是這種文化行為其實並無法度進入到宜蘭
Tsóng–sī tsit tsióng bûn-huà hîng-uî kî-sit pīng bô-huat-tōo tsìn-jip kàu Gî-lân.

旅行漂泊遮爾濟濟年的楊哲一
Lú-hîng phiau-pok tsē-tsē nî ê Iûnn Tiat-it,

曾經佇西藏蒙古騎oo-tóo-bái 旅行當中
tsân-king tī Se-tsōng Bông-kóo khiâ oo-tóo-bái lú-hîng tong-tiong,
失去了方向
sit-khì liáu hong-hiòng,

毋過伊認為
m-koh i jīn-uî…

＊地景攝影藝術家 楊哲一

其實失路才是上好的旅行
Kî-sit sit-lōo tsiah sī siōng-hó ê lú-hîng.

我彼逝旅行
Guá hit tsuā lú-hîng,

大部份時間攏揣無路
tuā-pōo-hūn sî-kan lóng tshuē bô lōo.

這馬轉來宜蘭了後
Tsit-má tńg lâi Gî-lân liáu-āu,

嘛會用得講
mā ē-īng-tit kóng,

凡勢有揣著家己的一个方向
huān-sè ū tshuē-tioh ka-kī ê tsit ê hong-hiòng.